Namus nedir ? 

Vikipedi tanımı ;

Namus (Arapça: el-Namus el-ekber الناموس الأكبر, „en büyük sırlara hakim olan“) birçok oryantal toplumlarda saygı ve sevginin yanında, özellikle aile içindeki otorite ilişkileri için merkez değerlerden birisi. Özellikle Türkçedeki anlamı, İslam ile bağlantısı olan cinsellik kurallarına da değinir. Türk Dil Kurumu’na göre; “Bir toplum içinde ahlak kurallarına karşı beslenen bağlılık” ve “Dürüstlük, doğruluk” olarak tanımlanmıştır. ^[1]

Namus sözcüğünü sadece eski Arap kaynaklarında değil eski yunan kaynaklarında da bulmak mümkündür. Ayrıca Tevrat’ın yunanca adı Tora Namus, “Düzen” anlamına geldiği için namus kelimesinin kökü Araplarda değil Yunanlarda olduğu düşünülür. Türkçenin haricinde Farsça, Kürt dillerinde ve Urdu dilinde de kullanılır.

TDK tanımı ;

1. Bir toplum içinde ahlâk kurallarına karşıbeslenen bağlılık.
2. Dürüstlük, doğruluk.
3. İffet

Din, töreler ve Namus 

Namus hakkında konuşmak gerekirse öncelikle ahlaki sınırlarımızı neye göre belirleyeceğimiz konusu üzerinden gitmek daha mantıklı olacaktır. Ahlaki sınırlarımızı genelde din ve gelenekselleşmiş toplum kurallarından oluşturan bir milletiz. Yine, dindar bir toplum olmamızdan mütevellit kafamızda yüzyıllar boyunca din üzerinden gelen bir namus algısı oluştu. Öte yandan atalarımız diye nitelenen önceki nesillerin sosyal yaşamdaki uygulamalarının geçen zaman içinde bir sosyal norma dönüşmesinin namus ve cinsellik konularına olan etkisi görmezden gelinemez. Bu etkiyi namus cinayetlerinde gayet iyi görüyoruz. En ufak mantıksal bir açıklaması olmayan, törelerimiz denilen saçma sapan uygulamaların namus kavramına bakış açımızı etkilemesi bizleri karanlığa sürükledi.

Namus ve coğrafya

Şuna değinmem gerek ;

Namus dediğimiz kavramın anlayışında şehir ve kırsal olarak ayırmamız lazım. Şehirli namusu ve kırsal insan namusu. Şehirde yaşayan insanlarla kırsalda yaşayan insanların namusa bakışları yer yer benzerlik gösterse de aslında zaman içinde farklılaşıyor. Tabi ki arada istisnalar olacaktır ama genel olarak durum böyle. En azından  şehir hayatına uyum sağlamış bir insanın bu kavrama bakış açısı kırsalda yaşayan insana göre daha az katı olacaktır.

Kadın ve namus

Şekillenmesinde coğrafyanın ve kültürün de etkili olduğu bu kavramın farklı türden tabuları kendi içinde oluşturması ve ataerkil toplum anlayışının da etkisiyle kadının farklı fikirlerinin bir şekilde engellenmesine neden oldu. Özellikle geri kalmış ortadoğu toplumlarında insanların namus algısı kadın merkezli oluştuğu için kadın pasifize edildi.

Cinayetlerle namus 

Cinsellik yaşadığı için bir insanın canını almak ne kadar vahşice değil mi ? Semavi dinlerin bu vahşi geleneklerle uzaktan yakından alakası yok. Bir insanı öldürmek en büyük günahlardan birisi sayılır. Özellikle doğu ve güneydoğu anadoluda yılların ritüeli haline gelmiş bu vahşetin mantıklı hiçbir açıklaması olamaz. Böyle bir şeyin savunulması için karaktersiz ve cahil olmak lazım.

Çözümü var mı bu cinayetlerin ?

Tabi ki çözümü var. Eğitimle insanlara bilinç kazandırılması gerekiyor.

Eğitim, Eğitim, Eğitim! başka çözümü yok bu sorunun.

Bu ciddi anlamda emek isteyen çok zor bir iş. Sivil toplum örgütlerinden ziyade devletin bizzat olaya müdahil olup bu tür sorunları çözmesi gerektiğini düşünüyorum. Namus cinayetlerinden dolayı akıl tutulması yaşayan kent insanının tavrının da kırsal kesim insanının fikirlerini bir şekilde etkilediğine inanıyorum. Doğru olanı insanlara anlatma sorumluluğumuz var. İnsanlar bilmiyor olabilir, atalarından onlara kalmış gelenekleri savunuyor olabilirler ama bunları aşmaları imkansız değil. Altyapıyı düzeltmek için eğitim uzun vadeli anlamda en mantıklı çözüm.