Kuşlar da gitti…

Kuşlar da Gitti, İstanbul’un çürüyen, kirlenen yüzünün ve insanlığın da şehirle birlikte yok oluşunun romanıdır. Kuşların bir zamanlar mekân tuttuğu İstanbul’da çocuklar onları yakalayarak cami, kilise ve sinagogların kapılarında “azat buzat beni cennet kapısında gözet” diyerek satarlar.  Ancak çocuklar satamadıkları kuşları yemek zorunda kalırlar.

Ayrıca bilgi ; 

“bir vakitler günahlarını affettirmek veya sevap kazanmak isteyenler esir azat ederlerdi. böylece köleler efendilerinin azatlı köleleri olurdu. hatta bunlar içinde mevki ve makamlara geçenler de bulunurdu.¹

esir azat edemeyenler ise kuş pazarlarından kuş satın alarak azat ederlerdi. bunlara adak kuşları denirdi. Tuttuğu niyetin yerine geldiğini görenler adadığı sayıda kuş satın alıp bunları elleri ile havaya salarak, “azat mezat beni cennet kapısı’nda gözet!” diye bir çeşit celcelutiyeler tekrarlarlardı ki, bunlar sonradan çocuk oyunlarına geçmiştir.”
_________________________________

1) her ne kadar kölelikten yükseleneler olmuşsa da lâtife yoluyla da olsa bunlara takılanlar bulunurdu. nitekim:

kölelikten müezzin olmaz minareyi yıkar sesiyle,
halayıktan kadın olmaz, kurnayı kırar tasıyle.
denilirdi.

(malik aksel, “kuş evleri ve kuşlar”, türk folklor araştırmaları dergisi, s.: 225, nisan 1968; yeni türk nesri antolojisi, haz.: prof. dr. şükrü elçin, dr. muhtar tevfikoğlu, kültür ve turizm bakanlığı yayınları, ankara, 1987, s. 385)